İfrat: Herhangi bir konuda çok ileri gitme, ölçüyü aşma, aşırı davranma, taşkınlık,
Tefrit: Herhangi bir konuda geride kalma, yeterli ölçüde olmama durumudur.
İfrat ve tefrit Arapça orijinli kelimeler olup iki ucu, aşırılığı (uygun olandan uzaklaşmayı) ifade eder. Türkçede tam olarak karşılığı olmayan bu kavram hayatın en önemli kuralıdır aslında. Kibir/tevazu, sinir/sükunet, acelecilik/tembellik, oburluk/zayıflık, korku/ümit, cesaret/korkaklık gibi zıttı olan her eylemde dengeyi bulmak aynı zamanda olgun ve düzgün bir insan olmayı ifade eder.
Basit bir örnekle açıklamak gerekirse; evde her gün, her saat temizlik yapan bir kadının düştüğü durum bir ifrattır, bu temizliğin ayda bir yapılmasını isteyen kocasının durumu ise tefrittir. Elbette ki bunun normali, mesela, haftada bir kez yapılmasıdır.
“İfrat ve tefrit kavramlarının ortası "Vasat" olarak düşünülebilir. Vasat; bir şeyin ortası demektir. Mesela; cimrilik ve savurganlığın ortası olan cömertlik vasatı ifade eder.”
Rabbimiz, Bakara suresi 143. ayette "Böylece Biz sizi insanlara şahid olmanız için vasat bir ümmet kıldık......" diyerek, bizleri dengeli insanlar olmaya davet etmektedir. "Sen emrolunduğun gibi dosdoğru ol. Beraberindeki tevbe edenler de (doğru olsunlar). Ve aşırı gitmeyin. Çünkü O, yaptıklarınızı hakkıyle görendir." - Hud(11)-112 ifadesiyle de bu daveti emir haline getirmiştir.
Öyleyse biz,
Her konuda dengeli olmak, uçlarda dolaşmamak ve örnek insanlar olmak zorundayız. Eğer bir konuda ihtilaf varsa ve ihtilafın tarafları iki kutupta toplanmışsa muhtemelen tarafların biri ifrat diğeri tefrit kanadını oluşturmaktadır. Tarafsız olmak ile vasatı bulmak, vasatı tutmak arasındaki farkı ayırt ettiğimizde ne ifrat-tefrit ehli ne de pasif ve silik bir fert oluruz. İfrattan ve tefritten uzak kişi, hayatını bir denge içerisinde idame ettirebilir ve sırat-ı müstakime ulaşır.
Konuyu yine Allah'ın sözleri ile kapatalım
"Onlar harcadıkları zaman ne israf ederler ne de kısarlar, ikisi arasında orta bir yol tutarlar." - Furkan(25)-67
"Ve onlar Allah ile beraber başka bir ilaha yalvarmazlar. Allah'ın haram kıldığı canı haksız yere öldürmezler ve zina etmezler. Kim (hidayetten sonra) bunları yaparsa (ağır) günahı (ve cezasını) bulmuş olur." - Furkan(25)-68
Comments